Home
Back
In Türkic
In Türkic (mirror)
Contents Huns
Sources
Roots
Writing
Language
Religion
Genetics
Geography
Archeology
Coins
Wikipedia
Yu.Zuev Ethnic History of Usuns
Yu.Zuev Early Türks: Essays of history
Yu.Zuev The Strongest Tribe - Ezgil
Yu.Zuev Tamgas of vassal Princedoms
Yu.Zuev Ancient Türkic social terms
Yu.Zuev Seyanto Kaganate and Kimeks
Besenyos, Ogur and Oguz
N.Bichurin Tugü
Alan Dateline
Avar Dateline
Besenyo Dateline
Bulgar Dateline
Huns Dateline
Karluk Dateline
Khazar Dateline
Kimak Dateline
Kipchak Dateline
Kyrgyz Dateline
Sabir Dateline
Seyanto Dateline
Back       Alan Dateline
Bulgar Dateline
Huns Dateline
Kipchak Dateline
Sabir Dateline
Besenyos, Ogur and Oguz
   
Links - Ссылки

http://penguin.pearson.swarthmore.edu/~scrist1/ling52_spring2002/sherblom_woodard_mrowicki/Turkic.html

http://www.kyrgyz.ru/?page=114

Bilgä Kagan Stella

This text in Türkic transcription is hardly a scholarly one, it was clearly not proofread and, unfortunately, has many errors and could be greatly improved. The links point to the TIFF file images.

The Bilgä Kağan inscription 

 East

(El) tâgri tag, tagri yaratmis türük bilgâ qaγan sabim: qarjîm türük bilgâ [qaγan. .......... ]t'i sir, toquz oTuz, ekî âdiz kârâkülüg bâglârî bodurü! [...... tü]rük tâg[ri ..........]

(E2) üzâ qaγan olurtum. olurtuquma öltâCiCâ saqlrüγma türük bağlar bodun âgirip sâbinip togta-miš közTyüg(g)ârü körti. bödkâ özüm olurup bunCa aγar törüg tört bulugdaqi [.......... ]dim.


Missing text E3-E23
(E24) az bodunuγ üküš q'iltlm. 'İγar elligdâ ['i]γar qaγanliγda yeğ aılt'im. tört bulugdaq'i bodunuγ qop baz q'ilt"im, yaγi*siz ql[lt'i]m; qop mağa körti. yeti yegirmi yaSîma tagut tapa sülâdim. tagut bodunuγ buzdum, oγlîn yo[tuz]în yilqîsm bar'imîn anta altım, sâkiz yegirmi yaslma alt'i č[ub soγdaq]

(E25) tapa sülâdim. bodunuγ anta buzdum. tab[γač o]g tutuq beş tuman sû kâlti. lduq bağda sügügdüm. ol süg anta yoq qıšd'im. yegirmi yaS'ima, basm'il *iduq (qu)t oTugum bodun ârti, arq'iš 'idmaz tiyin sülâdim. q[. . . . ]m, iCgârtim, qalîg[în? ] âbirü kâlürtüm. ekî otuz yaSima tabγač

(E26) tapa sülâdim. CaCa sagun sâkiz tuman [sû] birlâ stıgügdüm. süsîn anta ölürtüm. alt'i otuz yalıma čik bodun qırq'iz birlâ yaγ? boltî. kâm kâöâ öik tapa sülâdim. örpântâ sügüâdüm. süsîn sanCdlm. az [b]o[dunuγ alt'ijm [..... ič]- gartim. yeti otuz yaslma q'irq"iz tapa sülâdim. sürjüg bat'imî

(E28) qariγ söküpân kögmân yüiγ toγa yofr'ip] q'irq'iz bodunuy uda basd'im. qaγanîn birlâ soga yiSda sügüSdüm. qaγanîn ölürtüm, ilin anta alt'im. ol y'ilga türgis tapa altun yi SI γ aSa [âr]tis ögüzüg kâffâ yorîfdım, türgis bodunuγ uda] basdlm. türgis gaγan süsî otc"a borCa kâlti.

(E28) bolluda sügüSdümiz. qaγarün yabγu[sî]n Sadln anta ölürtüm, ilin anta alfi: otuz yaS'ima beş bal'iq tapa sülâdim. altı yol'i sünüSdüm, [......... süjsîn qop ö[lü]rtim. anta ürâki nâ kišî tin [.......... ]i yoq [bolta]Ci âr[ti. ...... ]a oqÎγalı kâlti. beş bal'iq arü üCün ozd'i. otuz artuqî

(E29) bir yağıma qarluq bodun buns'iz [âr]ür barür ârkli yaγ'î bolt'i. tama γ'iduq bağda sünüSdüm. qarluq bodunuy ölürtüm, anta altım. [.......... basjmil qara [......] qarluq bodun tir[ilip kâlti. .......... ]m ö[lürtüm], t[oquz oγu]z manü] bodunum ârti. târjri yer bulγaqîn üCün, ödîn[â]

(E30) küni tâgdük üčün yaγ? boltî. bir yilqa tört yol'i sünügdüm. ağ ilkrtoTu balıqda sünüšdürn. toγla ögüzüg yüzüti kâCip süs! [..........] ekînti antırTuda sürjüSdüm, süsîn sanCdım [.......... üCünC Cuš bagînta sü]nüSdüm. türük bodun adaq qamšat(t)'i, yablaq

(E31) boltacîi ârti. oza yana kâligmâ süsîn aγÎt(t)'im. üküš öltâSi anta tirilti. anta tonra y'ilpaTutî bir oγušuγ torja tigin yoγ[înta] âgirâ toq'idım. törtünC âzginti qad'izda sürjüSdüm. süsîn anta sanCd'im, yabrltdîm. [..........] yabr'it [......... yas"i]ma anaγ1 qorγan q'isladuqda yut boltl. yaz'ina

(E32) oγuz tapa sülâdim. ilki sû tas"iqmiš ârti, ekîn sû âbda ârti. üC oTuz süsî basa kâlti. yadaγ yab'iz bolt'i tip alγal'i kâlti. [sin]ar süsî âbig barq'iγ yul-γal'i bard'i, sinar süsî sünüggâli kâlti. biz az ârtimiz, yab'iz ârtimiz. oγ[uz. . . . . ]tl yaγ[l? ........ tânri] küč birtük üCün anta sanCd'im,

(E33) yand'im. tânri yarliq(q)-aduq üöün, mân qazγantuq üCün türük bodun qazγ[anmiš? ârijnö. mân iniligü buncîa baSlayu qazγanma par] türük bodun öltâ^i ârti, yoq [bolta]či ârti. [türük] bağlar [bodun anč]a sa^irürj, anCa bilin. oTuz bo[dun. .......... .......... ]da 'idmayın tiyin sülâ[dim],

(E34) âbın barqîn buzdum. o[ TUZ] bodun toquz tatar bir la tirilip kâlti. aγuda ekî uluγ sürjüg sünüSdüm. süsTn [buz]dum, elîn anta altım. anča qazγan['ip ......... târpri] yarl'iq(q) - aduq ücîün ö[züm] otuz artuqî ü[č yağıma. .......... ......... ]uq ârti. ödsig ötülüg ki[gî? ]

(E35) igidmig al[p qaγamna ya]'nllt'i. üzâ tânri, 'iduq yer sub, [âCim qa]-γan qutı taplâmad'i ârinî. toquz oTuz bodun yerin subîn 'id'ip tabγa^γaru bard'i. tabγaC [..........] bu yerdâ kâlti. igidâyin tiyin saq['irüp? ..........] bodun [....]

(E36) yazuqla [.......... bi]riyâ tabγaCda atî küsı yoq bolt'i; bu yerdâ mana qul bolt'i. mân özüm qaγc olurtuqum üčün türük bodunuγ [.......... ]ı q'ilmadım. [ilig] törüg yeğdi qazγant'im. ıd[. ..........] tirilip [yč ..........]

(E3γ) [anta sür)ü]šdüm, süsîn sančd'im. iCikigmâ iCikdi, bodun boltî; ölügmâ ölti. salana qodî yoripan qarγan q'isîlta âbîn barqîn anta buzdum, [..........] yišqa aγd'i. uyγur el[t]âbâr yüzCâ ârin ilg[âr]ü t[âzip bardı? ..........]

(E38) [.....,........ ]ti. türük bodun âö ârti. ol yîlqÎγ alip igit(t)im. otuz artuqî tört yag'ima oTuz tâzip tabγačqa kirti okunup sülâdim. suqun [......... o]γlîn yotuzîn anta altım eki el-tâbârlig bodun [..........]

(E39 [..........] t[atab]l bodun tabγač qaγanqa körti. yala- baCî, âdgü sabî, ötügî kalmaz tiyin yayın sülâdim. bodunu" anta buzdum, y'ilq'i[sın. ....,.........] süsî tirilip kâlti. qad'irqan yiS qon[. ..........]

(E40) [.......... ]γaqîna yerinârü subîçjaru qont'i. biriyâ qarluq bodun tapa sula tip tudun yamtar 1γ'it( t)lm; bardî. [.......... qarluq il]tâbâr yoq bolmiS, inisî bir qorγ[anqa? ..........]

(E41) [....... ar]qigi yâlmâdi. ani anitayin tip sülâdim. qorîγu ekî üö kisiligü tâzip bard'i. qara bodun qaγan'im kâlti tip ög[di? ......... .......... ]qa ât birtim. ki^ig atllγ'[îγ? ..........]

South-East

(SE) [...... kök] örjüg yo Turu sû yorîp tünlî künlî yiti ödüSkâ subs'iz kâîdim. čoraqqa yâgip yuluγ?i [âri]g q[. .......... ]s2 kâCinkâ tâgi [..........]

 

South

(S1) [........ tab]γaC atlîγ süsî bir tuman artuqî yeti biq süg ilki kün ölürtüm. yadaγ süsîn ekinti kün qop [ölür]tüm. bi[. .......... ]agip bard[. ..........]

(S2) [......... y]olî sülâdim. otuz artuqî sâkiz yaS'ima q'iSîn q'itan tapa süflâdim. ......... otuz artuqî toquz yagî]ma yazın tatabî tapa süflâdim. ..........]

(S3) [. . . ] mân [..........] ölürtüm, o'ylîn yotu.z[Tn yl]lq'isrn barımın [.......... ]râ qo[. .........]

(S4) bodfun. .... yojtuzîn yoq q'i[lfim. .........]
(S5) yor[. . . ...........]

(S6) sün[üšdüm? ..........]

(S7) [berjtim. alp ârîn ölürüp [bal]bal q'ilu bertim. âlig yaslma tatab'i bodun q'itafıda ad[r'ilt'i? .......... ]lkâr tayqa [..........]
(S8) qu sânün bagadu tört tuman sû kâlti. törjkâs ta^da tâgip toq'id'im. ü(č tuman süg [ölürtüjm, b[ir tuman? .......... ]rsâr [....... .......... öktč m] tatab'i [..........]

(S9) ö[lü]ıti. ulu γ oγlum aγr'ip yoq bolča quγ sâTjünüg balbal tikâbirtim. mân toquz yegirmi y'il gad olurtum, toq[uz yegirjmi y'il [qayan olu]rtum, il tutdum. otuz artuqî bir [..........]

(S10) türükümâ budunuma [y]egin anča qazγanu birtirn. bunCa qazγarüp [qanîm qaγan î]t y'il onunC ay altı otuzqa uCa bardl. laγzTn y'il bisinC ay yiti otuzqa yoj ârtürtüm. buquγ tutqu [.......]

(S11) qarjî lisün tay sagun bašad[u] bis yüz aran kâlti. qoq'il"iq ö[. ..........] altun kümüs kârgâksiz kâlürti. yoy yipariγ kâlürüp tikâ birti. c"intan Îγac" kâlürüp öz yar[ .....]

(S12) bunča bodun saCîn qulqaqîn [..... b]îčdî; âdgü özlik atîn, qara kisîn, kök tayanın sansız kâlürüp qop qot(t)'i.

(S13) târjri tâg, tânri yaratmis" türük bilgâ [qaγan s]abım: qan'im türük bilgâ qaγan olurtuqınta türük mat'i bağlar, kisrâ tarduS bağlar kül Çor baslayu ulayu Sadpît bağlar, örjrâ tölis bağlar apâ tarqa[n] (S14) baglayu ulayu Sadfp'it] bağlar, bu [..........] tannan tarqan, tonyuquq boyla baγa tarqan ulayu buyruq [......] İÇ buyruq sâbig kül irkin bašlayu ulayu buyruq, bunCa matı bağlar qar)Im qaγanqa ârtirjü

(S15) ârtinü ti maγ i[tdi? .......... t]ürük bâglârîn bodunm ârtinü ti maγ itdi ögd[i? . . qanlm] qaγan [..... ]ča aγar taSiγ yoTun îY türük bağlar bodun i[. ...... Jirti. özümâ bunCa [........]

North (Continuation of BK N1-N8 = KT S1-S11)

[qanîm]

(N9) qaγan, âčim qaγan olurtuqınta tört bu-lurjdaq'i bodunuγ nânCâ itmfig. .........] tânri yar!îq(q)aduq [üčün ö]züm olurtuquma [tört bulurjdaq'i] bodunuγ itdim yaratdîm. [..........] q"ilt'im. [. . . tjürgis qaγanqa q'izîm['in. . . . . ] ârtinü uluγ torun alî birtim. türfgis qayan]

(N10) qîzîn artirjü uluγ torun oγluma alî birtim. [........ .......... Srtiıjü u]luγ [torun alî] birtim. [..........] ârtü[rtü]m [.......... baslîγ]'iγ yüküntürtüm, tizligig sökürtüm. üzâ tâ'rjri asra yer yarl'iq(q)aduq üč[ün. .

(N11) közün körmâdük, qulqaqîn Ssidmâdük bodunumîn iSgârü kün to[γsîqîna? ] birigârü [......,.. ]qa, qur'iγaru [....,..........] sar'iγ altunî]n, ürüg kümüSin, q'irγaγlîγ qutaym, âkinlig âsg[itis]nı, özlik atîn, adγi'rîn, qara kfisîn],

(N12) kök tâyârjîn türükümâ bodunuma qazγanu birtim, iti birtim. [...... ]nč bur)siz q'ilt'im. üz[â târj]ri ârklig [.......... ..........]

(N13) [......] igidirj. âmgâtmân, tolyatman. [. . . ]m türük bağlar, türük bodunum [........ ..........] qazγarüp yan[..........]a bu qaγaründa, bu bSglârigfdâ, ....... su]bund[a adr'ilmasar tü[rük bodun]

(N14) özürj âdgü körtâCi sân, âbirjâ [ki]rtâîi sân, buT),sîz boltači s [ân. ......... anta] kisrâ [tabγač qa^ant]a bSdizîi qop k[âlürtüm. mânig s]abîmin simad'i, idrâki bâdiz^ig ît(t)'i. anar adînî(C)îγ barq yaratid(d)im; iCîn taSîn adînč( S)'iJ bâdiz [urturtum. taš toq'itd"im; könül-tâki sabimin urturtum ......]

(N15) on oq oγlî'rja tat'iga tâgi bunl körü bilirj. bângü taš [toqîtd'im ..........] toqîtdîm, bitîd( d)im. [..........] ol tas" barqın [.......]

West

(Wl) [. ..]üzâ [- - -]

(W2) bilgS qaγan u[Sdî? ]

(W3) yay bolsar, üzâ tfâ'gri]

(W4) köbürgâsî atarca anc[a taq"i? ]

(W5) taγda siTun âtsâr, [ancîa? ]

(W6) saqînur mân. qanîm q[aγan]

(Wγ) tagln özüm qaγan [-?]

South-West

(SW) [- bilgâ] qaγan bfitigîn? ] yol(l)uγ tigin bitidim. bun<ča barq'iγ bâdizig uzuγ [.......... q]aγan atîsTyol(l)uγ tigin mân ay artuqî tört kün [olujrup bitîdim, bâdiz-tim. yay[--].

Source and Comments - Источники и комментарии

http://penguin.pearson.swarthmore.edu/~scrist1/ling52_spring2002/sherblom_woodard_mrowicki/Runes1.gif

http://penguin.pearson.swarthmore.edu/~scrist1/ling52_spring2002/sherblom_woodard_mrowicki/Runes2.gif

 
 
Footnotes
 The characters are as follows:
a, b, č, γ, ä, e, ï, i, q, k, l, m, n, η, o, ö, p, r, s, š; t, u, ü, y
circumflex vowels represent a long vowel.
č represents the 'ch' sound,
γ represents harsh, protractible guttural g
š represents the 'sh' sound.
η represents the 'ng' sound from 'ring',
ń is the n with an acute accent.
Примечания
Back Alan Dateline
Bulgar Dateline
Huns Dateline
Kipchak Dateline
Sabir Dateline
Besenyos, Ogur and Oguz

Рейтинг@Mail.ru